 Werken met zwart en witRond de tijd van het impressionisme werden kunstenaars zich er van bewust dat zwart in feite het ontbreken van kleur is. Er ontstond daarom een soort taboe op het gebruiken van zwart, en men richtte zich voornamelijk op het weergeven van kleur en licht. Tegenwoordig mag gelukkig ook zwart weer gewoon op een palet verschijnen. Zwarte verf kan kant en klaar in een pot of tube gekocht worden. De meeste merken hebben een paar tinten zwart, bijvoorbeeld Lampenzwart, Ivoorzwart of Marszwart. Er zitten kleine nuances in de tint die je pas ziet als je de kleuren naast elkaar gebruikt of mengt met andere kleuren. |
Voor deze oefening gebruiken we acrylverf, je hebt de volgende kleuren nodig:
|
 gebrande omber, een warm bruin, |
 ultramarijn, een koel blauw. |
Beide kleuren zijn in praktisch elk merk verkrijgbaar en niet zo duur. Nadeel van het zelf mengen van zwart is dat een klein verschil in verhouding voor subtiele kleurverschillen kan zorgen. Een paar stukjes op je werkstuk bijwerken met dit zwart geeft dus al snel problemen. Maar tegelijk is dit ook een pluspunt. Er ontstaat door het mengen een levendige kleur. Bovendien kun je door kleine variaties in de meng verhouding van de verf kiezen voor een warme of een koele kleur zwart. Hoewel we het hier over verf hebben, kun je ook zwart mengen met bijvoorbeeld kleurpotlood of pastel. Bij pastel zul je de verschillende kleuren wel goed door elkaar moeten werken met een doezelaar, een tissue of je vingers. Tip! Ultramarijn en gebrande omber kun je samen mengen tot een mooi zwart. Iets meer ultramarijn geeft een koel zwart, iets meer gebrande omber geeft een warm zwart. |
  In deze oefening gaan we zwarten mengen. We maken een raster zoals hiernaast, met 3 rijen van 7 vakjes. De vakjes zijn ongeveer 3 bij 3 cm groot. In deze vakjes komen diverse tinten zwart, van donker naar licht. We mengen kleine beetjes gebrande omber en ultramarijn tot we een mooie neutrale zwart hebben. Het bovenste vakje in het midden wordt met de neutrale tint zwart ingekleurd. Dan voegen we een klein beetje titaanwit toe. Titaanwit is een dekkende witte verf. Met de zo ontstane grijstint kleuren we het tweede vakje van boven , in de middelste rij, in. Dan voegen we weer iets titaanwit aan het mengsel toe, en ga zo maar door. Het onderste en 7e vakje wordt met puur titaanwit ingekleurd. |
Op deze manier ontstaat wat we noemen een tintenreeks. Hierboven rechts zie je hoe je raster eruit ziet als je de eerste reeks af hebt. Als we deze tintenreeks afhebben, mengen we een iets warme tint zwart. Dat kan door iets meer gebrande omber in het mengsel te doen. Ook van deze tint maken we een tintenreeks, links naast de neutraal zwarte tinten reeks. Tenslotte mengen we nog een iets koele tint zwart. Dat kan door iets meer ultramarijn in het mengsel te doen. Met deze tint maken we de laatste tintenreeks, rechts naast de neutraal zwarte tintenreeks. Bewaar je tintenreeks, je kunt hem misschien ooit gebruiken als referentie als je op zoek bent naar een bepaalde tint grijs. Een paar voorbeelden van werken waar het zwart nogal nadrukkelijk gebruikt wordt: |
 Links zie je een werk van Mondriaan.We kennen Mondriaan voornamelijk als vertegenwoordinger van de Nieuwe Beelding of neoplasticisme. Om elke associatie met de ''natuur'', de waarneembare werkelijkheid, te voorkomen paste hij alleen nog de ''primaire kleuren'' rood, blauw en geel toe, aangevuld met niet-kleuren als grijs, wit en zwart. Bovendien rangschikte hij vlakken en/of lijnen sindsdien volgens een orthogonaal systeem en liet hij iedere andere richtingslijnen dan de horizontale en verticale los. Dit is een werk met uitsluitend zwart en wit. |
 Rechts zie je een werkstuk van Jackson Pollock.Pollocks werk wordt tot het abstract expressionisme gerekend, samen dat van met zijn tijdgenoot Willem de Kooning. De nadruk op de handeling van het schilderen noemt men action painting. De schilder voorzag grote op de grond liggende doeken van sterk ritmische schilderijvullende verfpatronen (all-over painting). Daarbij raakte de verfkwast niet het schildersdoek maar de verf druppelde in grillige slierten op het doek wat leidde tot de naam van dit soort werk: drippings. Deze dripping-techniek werd zijn handelsmerk. Vandaar dat hij de bijnaam "Jack the Dripper" kreeg. |
| Dit zijn natuurlijk maar een paar voorbeelden van beroemde werken in zwart en wit. Er zijn er nog veel meer te vinden |